Stampa
Categoria: SANTANGELO VITO
Visite: 2795

 

PASQUALE BRUNO 
prima  e seconda parte

 canta: Vito Sant'angelo 

 

 

   

 

prima parte

seconda parte

 

 

Avvicinati pi sentiri cantari lu cantastorii Vitu Santangilu
vi vinnu a cantari na bellissima storia, un fattu ca fa sbalurdiri
La storia ca staiu pi raccuntarivi è chidda di Pasquali Brunu, 
lu briganti di Bausu, na burgatedda di lu cumuni di Villa Franca Tirrena
in pruvincia di Messina e sta storia successi a lu tempu di lu feudalesimu sicilianu.
E' na bella storia che vali la pena di esseri ascutata, sintitila.

'Nda un paiseddu Bausu chiamatu, stava na donna ansemi a so maritu
cu un figghiareddu appena appena natu, cu l'occhi beddi e cu lu visu puliti
lu patri era un omu giustu e rettu, la matri onesta e bedda 'nda l'aspettu.
C'era l'amuri sutta lu so tettu, c'era la paci e c'era lu cunfortu
pirchi la puvertà non è difettu, pi li cuscenzi boni e senza tortu, 
ma lu distinu barbaru e crudili, vosi curpiri dda spusa fidili.

Eranu li tempi di lu feudalisimu, tutta la burgata e li campagni attornu 
apparetinevanu a lu conti di Castelnuovo, che era patruni e dominu, nun sulu di li casi e di li terri, ma puri di li vassalli. Stu conti era un pezzu di spezzacoddru e ci piacevanu li fimmini di l'autri. Un jornu visti la spusa di Ninu Brunu e dissi, ma che bedda sta fimmina, ma che bedda, c'hai luvari l'onuri, infatti, signuri mei, lu conti di Castelnovu fici arrubbari la mugghieri di Ninu Brunu, 
la fici purtari ni lu so palazzu e fici li so porci comodi, conte vigliaccu.

E fu dda mischinedda viulentata senza ritegnu di dda belva sciota 
che la tinni cu iddu na nuttata e si na prufittau chiù di na vota 
(vigliaccu, ci voli curaggiu) all'indumani poi senza pietati 
ci fici dari cinquanta nirbati.

Conte tradituri, dopu che la sdisonorau, povira donna, come si non bastassi, ci fici dari cinquanta nirbati, quannu sappi sti fatti scialarati, 
l'iri di lu maritu su infiniti e chi fici? e s'appustati insemi a li so frati 
pi vindicari l'offisi patiti, era dicisu Nino Brunu d'ammazzari lu conti c
a ci aviova sdisonoratu la mugghieri, difatti appena lu conti 'ncagghiau, 
senza nudda pietà lu pugnalau.

Si, ma lu conti nun morsi subitu, fu truvatu 'ndi la trazzera firutu gravimente 
e prima ca morsi dissi lu nomi di cu l'aviva ammazzatu perciò lu poviru Ninu Brunu fu arristatu prucissatu e cunnannatu a morti comu era la liggi di ddi tempi. Lu judici fici na sintenza veramenti speciali ordinau ca ci si tagliassi la testa e che la testa fussi misa intra na gabbia di ferru attaccata a lu casteddu di Bausi in manera che la cunnanna arristassi pi esempiu e nuddu in avviniri cummittissi un tali dilittu e cu tanta ragiuni signuri mei a Nunu Brunu ci tagliaru la testa .

Li judici accussì spissu sunu, dununu tortu a cu ragiuni anu
ed è sempre lu poviru ... ca paga li piri nda stu munnu stranu
perciò la mogghi di ddu puvireddu (la mogghi di Ninu Brunu) 
morsi di pena e lassau n'urfaneddu.

Lassau a Pasquali sulu nuzzinteddu, cu na macchia d'infamnia d'incoddu 
ma appena ca si fici granniceddu lu so rancuri non lu misi ammoddu,
ca pinsava a ddu figghiu di dutturi di vindicari li so ginituri.

Eva criscennu Pasquali Brunu, poviru orfaneddu, si fici di sidici anni, 
chissa è l'età ca l'amuri s'arrisvugghia 'nda lucori di picciotti 
e Pasquali pi so malu distinu s'innamurau di na piccuttedda, 
na certa Teresa cammarera di fifucia da cuntissa di Castelnovu. 
Sta cuntissa era a figghia di ddu farabbuttu conti 
ca avia disonoratu la matri di Pasquali 
e ava statu pugnalatu di Ninu Brunu, pi Teresa astutau l'odiu di lu cori di Pasquali e pi rispettu di la so zita rispittava puri la so patruna.

La cuntissa era donna giniali, di troppu fatti e di picca paroli, 
avia pigghiatu la via di lu mali, ma di lu disonuri non si doli, 
pirchì pi mezzu di lu so piccatu un amanti putenti avia truvatu.
Lu vicerè Carini 'nnamuratu, pi cuncubina si l'avbia tinuta 
e a Palermu di poi la via purtatu, nda un gran palazzu di iddu pussidutu, 
cussì Tiresa Bausi lassau e a la cuntissa Gemma accumpagnau.

Sissignori, a zita di Pasquali, duvitti irisinni a Palermu, 
datu ca era la cammarera di fiducia
e lu poviru Pasquali di ddu jornu pirdiu la paci 
abituatu a vidiri la zita ogni jornu, 
perciò poviru figghiu suffriva malidittamenti di la luntanaza di la zita 
e aspittava li littri che Teresa ci mannava, comu si ci mannassi la grazia di Diu, Du anni duravu sta vita, signori mei, Pasquali a Bausu e Teresa a Palermu, 
si scriveva certamenti Psquali mannava littri a Teresa 
e ci mannava a Pasquali. Un jornu Pasquali riciviu na littrra di la so zita ca ci desi tantu dispiaciri, Teresa ci faciva sapiri ca la cuntissa Gemma l'avia fattu zita cu li so cucchieri, un certu Don Gaetanu e avia dispostu ca lu matrimoniu s'aviva a fari ni ddu stessu annu, però Teresa amava a Pasquali e non vuleva spusarisi cu Gaetano e avia pregatu la cuntissa comu na santa dicennuci:

Signuruzza iu sugnu nnamurata, cu un picciuteddu bonu sugnu zita, 
la me parola a iddu l'aiu data ed è un impegnu pi morti e pi vita 
ma la cuntissa cu'un surrisu stranu dissi: tu sta spusari cu Gaetanu.
Pasquali intantu partiu di luntanu e cun gran lena si misi in caminu, 
p'arrivari a P?alermu salvu e sanu, 'ndi la cuntissa 'nda lu cammarinu, 
ca si lu visti na sitra davanti a mani junti e tuttu supplicanti.

Su Pasquali arrivau a Palermu si nni iu 'ndi lu palazzu unni era la cuntissa Gemma ci dissi: nun vi scantati cuntissa, nun sugnu un latru e non vi vogliu fari nuddu mali, vui aviti di frunti un amanti infilici ca vi supplica di essiri bona e climenti, iu sugnu lu zitu di Teresa, la vostra cammarera e mi sentu dignu di spusarimilla, la cuntissa rispunniiu cu superbia: comu t'azzardasti ,picciottu arditu, a trasiri 'nda la me stanza senza nissunu pirmissu ed invitu, comu ti chami cu si, si non si un dilinguenti dimmi lu to nomu e cognomu. 
Signuri mei. Pasquali ci poteva diri comu si chiamava sapennu ca so patri avia ammazzatu lu patri di la cuntissa ma chidda insistiu: dimmi comu ti chiamu, mi dununu sospetti sti misteri e insistu lu to nomi di sapiri. Sta beni.

Vi lu dicu vulinteri, si di sapirlu aviti piaciri, 
sugnu Pasquali Brunu numinatu, picciottu galantomu e onurato, 
Signuri mei, a cuntissa sbalordiu ci dissi: Si forsi figliu di ddu sciliratu 
ca contra lu me patri fu accanitu? Sugnu lu figliu di cu fu ammazzatu pi salvari l'onuri di maritu, me patri aviva ragiuni cuntissa, so patri arrubbau a me matrr e la sdisonorau, perciò me patruzzu fici a beni a vindicarisi, 
ma ca nun vinni pi fari vinnitta ca vuglia stari nda la strata dritta. 
Pasquali ci dissi: Cuntissa iu non vinni pi fari vinnitta, si voscenza mi duna a Teresa, la me cara Teresa pi mugghieri e m'accetta in casa so pi cucchieri, ogni odiu e risentimentu pi la so famiglia iu mi lu scordu, e ci giuru fidiltà e divozioni.

Ma la cuntissa lu trattau troppu malamenti, cuminciau ad alzari la vuci, ci dissi: Delinguenti, vattini fora di lu me palazzu, Pasquali ci dissi: No iu nun mi nni vaiu, iu vogghiu a Teresa, mi duna a Teresa ed imi nni vaiu. Ata a sapiri ca Pasquali di Bausu s'aviva purtatu cu iddu un carusiddu, un niuru di l'Africa chiamatu Alì., a lu quali avia salvatu la vita tempu arreri libirannulu di li mani di li cursari, prima di trasiri in casa di la cuntissa, avia misu di guardia vicinu a lu purtuni lu niurittu, cu l'incaricu di farici signali in casu di piriculu, ad un certu puntu Pasquali 'ntisi un friscu mudulatu, si, lu signali ci dava lu niru Alì ,pirchì c'era periculu, avia arrivatu lu vicerè Carini na ddu mumentu e già acchianava li scali di lu palazzu, Pasquali sintennu lu sugnali di Alì, subbitu circau di scappari di la finestra, ma lu principi Carini, sintennu li vuci di la so amanti avia affrittatu lu passu e si pricipitau 'nda la stanza cu la pistola in manu, vidennu a Pasquali ca scappava di la finestra ci dissi: Fermati, fermati delinguenti e ci sparau, ma nun l'ammazzau, sulamenti lu firiu di strisciu 'nda na spadda, ma Pasquali pur essendu firitu, fici na cursa, arrivau cu lu sciatu e denti 'nda na spiaggia di mari, c'era na barca ci satau supra si misi a rimari pi fora e accussì scappau

All'indumani, appena ca aggiurnau, ordini desi la cuntissa allura 
e la bedda Teresa si spusau cu Gaetnu e addivintò signura, 
tra canti, pranzi, tra sciuri e cunfetti e soni di chitarri ed d'organetti.

Viditi quantu fu tichittusa la cuntissa Gemma, 
pi farici sfregiu a Pasquali, donna sdisonesta, anticipau lu matrimoniu di sei misi e lu matrimoniu si fici a spisi di lu principi Carini, ca avia pinsatu pi tuttu e vosi ca la festa si facissi 'nda la so stissa villa e lu matrimoniu si cilibrau ndi la cappella di Santa Rosolia

Pasquali Brunu stava a li videtti e di la chiesa nesciri li visti
(poviru figgliu comu suffreva, vidennu ca la so zita s'ava maritatu cu n'autru)
darreri arreri a pidinarla stetta pinsando a li chiu arribili vinnitti, 
mentri la spusa e tutti li 'nvitati a la villa Carini su invitati.

Finutu lu pranzu li sunaturi attaccaru a sunari e lu spusu s'avia susutu pi dari principiu a lu ballu cu la so spusina, ma arrivannu a stu puntu un picciottu a tutti scanusciutu si fici avanti cu facci feroci e l'occhi feli, Teresa lu canusciu subbitu che era Pasquale

Bruna s'avvicinau cu mossa tali, ca Teresa trimau sutta li veli
e cu la vuci calma e naturali, dissi: ti trovu 'nda luna di meli
spusa filici di Don Gaitanu, dopu tri anni ca t'aspettu invanu
ma almenu veni ca, Teresa, veni ca, dammi la manu
lu primu ballu cuncedimi almenu dopi ca vegnu di tantu luntanu
e agghiuttu bili, tossicu e vilenu, cussì dicennu la vulia affirrari, dicisu cu la zita d'abballari
ma lu maritu, arrivannu a stu puntu, affirrau npi li vrazzi a Pasquali ci dissi: Lassa a me mugghieri, non permettu sta superchiaria, Pasquali allura ci dissi. 
To mugghieri ah chista è la mia zita anzi la mia amanti e tu non te la goderai, tirau di 'nsacchetta un pugnali e ci lu chiantau 'nda lu cori.
Scigghi tutti pari li invitati, signori mei, vidennu dda parti drammatica 
ca ava successu.
Pasquali nisciu la pistola epuntau l'invitai e ci dissi: Cu si movi e un omu mortu
comu a chistu ca ci haiu ca sutta i pedi. 
Iu disidiru farimi na ballu cu la mia cara Teresa,
perciò sunaturi sunati sti strumenti, quantu abballu cu la mia amanti
Teresa avia l'occhi sbarrati, la faccia culuri di lu vilenu e trimava comu na fogghia di fronti a Pasquali ma non potti fari amenu d'abballari
si, dovette abballari cu iddu attornu a lu cadaviri di so maritu.

Comu fineru d'abballari Pasquali gintilmenti la ringraziau 
e dissi sulu chissu vulia iu
poi ddu lucali subbitu lassau dicennu a tutti: cari amici addiu,
siddu m'ha diri cosa quarchi d'unu chistu è lu nomi miu Pasquali Brunu.
Ma da ddu mentri non parlau nessunu, pirchì ca la pistola avia Pasquali a manu 
e tutti quanti già cunvinti sunu ca spara e ammazza ddu picciottu stranu, 
quannu poi tirminau tali minazza, Tanu era mortu e Teresa era pazza.

21,38

La storia cuntinua, signuri mei, ora vi fazzu sentiri 
ancora li avventuri di Pasquali Brunu, lu briganti di Bausu.
Pasquali Brunu s'alluntanau di ddu lucali tra la miraviglia di tutti, pigghiau la strata di li muntagni vicini, accumpagnatu da Alì ca lu vuliva tantu beni, come se fussi so figghiu e dicisi di fari la vita di lu bandit,u ma non vosi essiri un briganti comu a tutti l'autri, non si fici la banda, non rubbau mai a nuddu
s'addrivau un brancu di cani corsi e chidda era la so banda.
Pasquali Brunu era sempri prisenti quannu c'era di fari giustizia, sempri prontu a difenniri li puvireddi contru a li ricchi e guia a cu si apprufittava di li cuntadini.

Lu vicerè Carini di Missina, (sintiti sunu fatti veri, chi fici lu vicerè Carini?)
Mannau a Palermu sutta scorta bona na cascia di dinari china china, oru zicchinu ca sbattennu sona, 'nda bella carrozza accumpagnata 
di cincu sbirri èi tutta la strata

Pasquali aveva fattu sta pinsata, di tuttu dd'oru fari l'arricota (sintiti chi fici) 
e s'appustau perciò nda n agnunata unni la stratafa na curva e vota, 
'nsemula ad Alì e cu li so cani ca su megghiu di centu cristiani.

Appena la carrozza arrivau unni Pasquali era appustatu ci dissi Alì sciogghi li cani, si signori mei, Pasquali ci fici sciogghiri li cani ancontru li sbirri, ca li primi scagghiati scapparu, chiddi ca nun scappau fu unu, lu capu drappellu, lu brigateri Paulu Tummasu, lu quai affruntau curaggiusamenti lu briganti e tra li do omini succerssi un cumbattimentu spavintusu l u brigaderi sapeva tirari bonu lu spadinu e s'addifinneva in maniera speciale, non sulu ma attaccava lu bruganti cu tanta abilità ca chiù di na vota misi in periculu la so vita. Vidennu chistu lu niuru Alì, ca a Pasquai vuleva tantu beni, vidennu ca aveva la peggiu, oppuri crtidennu ca aveva la peggiu, ci mmisca un corpu di runca darreri a li pedi a lu cavaddru di lu brigaderi e cavallu e brigaderi arruzzularu dda 'nterra comi do mazzi di cavulu. 
Lu brigaderi urtau la testa 'nda na petra e si feriu gravamenti, persi anchi li sensi, Pasquali l'avissi pututu ammazzari, ma nun lu ammazzau, anzi lu pigghiau, lu misi supra na carrozza e su purtau 'nda lu vecchiu casteddru abbannunatu. unni iddu e Alì stavanu di casa, arrivatu dda 'nsemula cu la carrozza e li dinari, lu 'nfasciau e lu curcau 'nda lu so lettinu.